М. П. Палетыка нарадзіўся ў г. Канатопе Сумскай вобл. Належаў да збяднелай украінскай галіны вядомага ў Расіі дваранскага роду. У 1914-1919 гг. вучыўся на гісторыка-філалагічным факультэце Кіеўскага ўніверсітэта. У 1924 г. скончыў факультэт грамадскіх навук Ленінградскага ўніверсітэта па спецыяльнасці «Сусветная гаспадарка і сусветная палітыка». У 1923-1928 гг. працаваў карэспандэнтам «Ленінградскай праўды». Гэты перыяд журналісцкай дзейнасці ярка апісаны ім у кнізе ўспамінаў «Бачанае і перажытае» (1982, 1990).
З 1930 па 1936 г. - асістэнт, дацэнт, загадчык кафедры Ленінградскага інстытута грамадзянскага паветранага флота. У 1936 годзе стаў першым у СССР кандыдатам эканамічных навук па спецыяльнасці «Эканоміка паветранага транспарту». З 1936 па 1951 год працаваў на гістарычным факультэце Ленінградскага ўніверсітэта. У 1940 г. абараніў дысертацыю на атрыманне ступені доктара гістарычных навук. Загадваў кафедрай міжнародных адносін і знешняй палітыкі СССР.
З 1953 па 1972 г. М. П. Палетыка працаваў у Беларускім дзяржаўным універсітэце на пасадзе прафесара кафедры гісторыі Новага і Найноўшага часу. У 1973 г. эміграваў у Ізраіль.
Заслугі Мікалая Паўлавіча як вучонага, выкладчыка і настаўнікі бясспрэчныя. У адной з характарыстык, дадзенай у БДУ, пра яго, у прыватнасці, сказана: «Прафесар М. П. Палетыка - творчы вучоны, добра валодае методыкай навуковага даследавання, які валодае выдатнай усебаковай эрудыцыяй і вялікім навуковым вопытам, які ўмее ставіць і вырашаць вельмі складаныя і сур'ёзныя праблемы гістарычнай навукі. Пад кіраўніцтвам М. П. Палетыкі выканана шмат цікавых дысертацыйных работ. Ён падрыхтаваў звыш 20 навуковых работнікаў, якія паспяхова абаранілі свае кандыдацкія дысертацыі".
Цяжка пераацаніць уклад вучонага ў даследаванне гісторыі дыпламатычнай падрыхтоўкі і прычын Першай сусветнай вайны. Яго кніга «Сараеўскае забойства» (1930) мела гучны рэзананс, а кніга «Узнікненне сусветнай вайны», якая выйшла ў 1935 г. дзякуючы падтрымцы А. М. Горкага, была перавыдадзеная ў 1964 г. у Маскве. Лёс апошняй, «зарэзанай», кнігі вырашылі гэтыя радкі вялікага пісьменніка:
«М. П. Палетыку Паважаны прафесар!
Я прасіў Л. П. Томскага звярнуць увагу на вашу працу "Адказнасць за сусветную вайну". Патрабуецца, каб вы даслалі рукапіс у ОГІЗ.
26 траўня 1932 г. А. Пяшкоў».
Мэта фундаментальнага даследавання «Узнікненне сусветнай вайны», як адзначаў сам аўтар, заключалася ў тым, каб растлумачыць, «у якой таямніцы і як менавіта была развязана ў ліпені 1914 г. сусветная вайна». Мікалай Паўлавіч грунтоўна і таленавіта, на шырокай дакументальнай базе, паказаў, якімі метадамі і прыёмамі кіруючыя колы Германіі і Аўстра-Венгрыі, з аднаго боку, Англіі, Францыі і Расіі - з другога, кінулі свет у адну з самых кровапралітных войнаў у гісторыі чалавецтва, імкнучыся пры гэтым перакласці сваю віну на іншых. У гутарках са сваімі вучнямі М. П. Палетыка неаднаразова адзначаў, што вядзе навуковыя пошукі па гісторыі II Інтэрнацыяналу напярэдадні і ў гады Першай сусветнай вайны. Аднак вынікі яго даследаванняў не супадалі з існуючым афіцыйным пунктам гледжання на гісторыю еўрапейскай сацыял-дэмакратыі разгляданага перыяду.
Адзін з былых ленінградскіх студэнтаў Мікалая Паўлавіча, які потым стаў сусветна вядомым вучоным, гісторык-афрыканіст акадэмік А. Б. Давідсон пісаў пра яго: «Ён не ўдзельнічаў там у палітычным жыцці, ня клеймаваў савецкую рэчаіснасць. І тым не менш пра яго перасталі пісаць. Таму неабходна аднавіць яго добрае імя, аддаць яму заслужаную даніну памяці». Няма ніякіх сумненняў у тым, што жыццё і творчасць выдатнага савецкага гісторыка Мікалая Паўлавіча Палетыкі чакае ўдумлівага і бесстаронняга даследавання.
